کودک توجه‌طلب برخلاف سایر کودکان که از راه‌های مثبتی در مدرسه و خانه به دنبال تأیید و جلب توجه هستند، برای آنکه به شما، معلمان و هم سن و سالانش بفهماند که وجود دارد هر کار ممکنی را انجام می‌دهد. اگرچه این امر بدیهی است که مورد توجه بودن برای هر انسانی یک نیاز طبیعی و خواسته‌ای همگانی به شمار می‌رود، اما یک کودک توجه‌طلب تصور می‌کند باید برای جلب توجه دیگران از هر روشی استفاده کرد و حتی ممکن است به مرور زمان به این نتیجه برسند که بدرفتاری بهترین راه جلب توجه است؛ حتی اگر این توجه همراه با توبیخ و سرزنش باشد.
در ادامه قصد داریم به بررسی رفتارهای شایع در کودکان توجه‌طلب، دلایل ایجاد توجه‌طلبی در کودکان و راهکارهای مقابله آن بپردازیم.
رفتارهای شایع در کودکان توجه‌طلب
شاید متوجه شده باشید که فرزندتان صداهای عجیب و غریبی راه می‌اندازد تا گفتگوی سایر اعضای خانواده را قطع کند، یا در مدرسه همیشه بدون اجازه صحبت می‌کند، زمان‌هایی که مشغول انجام کاری هستید با اقدام به کارهای خطرناک سعی در جلب توجه و واکنش شما دارد، و یا با وجود اینکه از اشتباه بودن رفتارهای غلط خود آگاه است آن‌ها را برای شما تعریف می‌کند. چنین کودکی که از هر رفتار و روشی برای جلب توجه والدین و یا اطرافیان خود استفاده می‌کند، به نوعی احساس می‌کند که نامرئی است و سعی دارد تا با جلب توجه دیگران، وجود و اهمیت خود را ثابت کند.
کودک توجه‌طلب، اغلب شلوغ و پرهیاهو است و در انجام کارها به شکلی غیرمتعارف و گاهی عجیب عمل می‌کند؛ به اقتدار پاسخ منفی می‌دهد و حرف‌های اشتباه را در زمانی نامناسب می‌زند، حتی ممکن است ناسزا بگوید و سوالات غیر ضروری بپرسد؛ در بیشتر کارها تأخیر دارد و در انجام تکالیف مدرسه تنبلی می‌کند؛ در مدرسه سعی می‌کند به زور به گروه همسالان خود بپیوندد؛ و در خانه به خواهر و برادر خود پیله می‌کند.( 4 عامل که روابط بین برادران و خواهران را تعریف می‌کنند)
همچنین بخوانید: دلایل شایع تنبلی در کودکان
دلایل توجه‌طلبی کودکان
یکی از عواملی که باعث توجه‌طلبی کودکان می‌شود، عدم اعتماد به نفس در روابط اجتماعی و عملکرد تحصیلی و مدرسه می‌باشد. همچنین، برخی از رفتارهای نادرست والدین می‌تواند این توجه‌طلبی را تشویق کند. برخی از این اشتباهات عبارتند از:
- القای این تصور به کودک که او توانایی انجام کارها را ندارد، در حالی که شاید کودک واقعاً بتواند از عهده انجام آن‌ها برآید. چنین موردی می‌تواند نتیجه تذکرات کلامی و سرزنش‌های دائمی، برچسب زدن‌های منفی به کودک، مثل «دست و پا چلفتی»، و یا حمایت‌های افراطی از او در انجام کارهای معمول روزمره و انجام دادن کارها به جای او، باشد.
- نادیده گرفتن رفتار فرزندتان و بی‌توجهی و گوش ندادن به آنچه می‌گوید به مرور زمان باعث ایجاد حس توجه‌طلبی در کودک می‌گردد.
- قضاوت‌های شتاب‌زده و متناقض درمورد کودک. مثلاً ممکن است فرزند شما اشتباهی را برای اولین بار مرتکب شده باشد اما شما به دلیل عصبانیتی که در آن لحظه تجربه می‌کنید به او بگویید: «تو همیشه بی‌نظمی!».
- عدم توجه به کودک و دست کم گرفتن بدرفتاری‌های او نیز می‌تواند باعث توجه‌طلبی کودک گردد.
همچنین بخوانید: روش کاربردی ایجاد اعتماد به نفسِ کودک خیلی حساس
چگونه با کودک توجه‌طلب خود برخورد کنیم؟
همه ما نیازمند توجه هستیم، اما برخی از کودکان خواستار توجه مطلق، همیشگی و انحصاری والدین هستند. احساس خوبی که کودک از جلب توجه دیگران به دست می‌آورد، باعث می‌شود از این کشف خود نهایت استفاده را ببرد و بیش از پیش خواهان آن باشد. این مطالبه بیش از حد، از اشتباهات غیر قابل قبول و غیر ممکن کودک است و برای والدین و کودک آسیب‌های بسیاری دارد.
بنابراین لازم است والدین به فرزندان خود بیاموزند که جلب توجه یک نیاز طبیعی و همگانی است، اما باید به درستی برآورده شود. برای این منظور:
- از میزان توجهات منفی خود بکاهید: برای موفقیت، بهتر است توجه داده شده به رفتار کودک را کاهش دهید؛ شما هرگز مجبور نیستید که به همه رفتارهای فرزندتان، هرچند کوچک و جزئی، توجه کنید. کودکان بیشتر مایلند کارهایی بکنند که با انجام آن‌ها توجه والدین را به خودشان جلب نمایند؛ پس برای مقابله با این توجه‌طلبی‌های منفی، کمتر به این‌گونه رفتارها توجه کنید و از هنری به نام «نادیده گرفتن سنجیده» استفاده کنید.
- به رفتارهایی که میخواهید در کودک تقویت شوند، توجه خاص داشته باشید: با مورد توجه قرار دادن رفتارهای مثبت کودک و نادیده گرفتن رفتارهای منفی او، کودک توجه‌طلب شما به زودی درمی‌یابد که برای جلب توجه‌تان باید به چه رفتارهایی متوسل شود و از چه کارهایی خودداری کند. توصیه می‌کنیم به این اصل مهم روانشناسی توجه ویژه داشته باشید.
- کمتر حرف بزنید و بیشتر اهل عمل باشید: کودکان ظرفیت توجه و حافظه محدودی دارند، پس سعی نکنید با سخنرانی‌های طولانی خواسته‌ها و دستورات خود را مطرح کنید. صحبت‌های طولانی یا مکرر باعث می‌شود کودک شما را جدی نگیرد و به سرعت همه چیز را فراموش کند. پس توصیه می‌کنیم خواسته و یا تقاضای خود از کودک را فقط یک بار و با جملات کوتاه و مستقیم اما به دور از خشونت و عصبانیت به او بگویید و سپس به آن چیزی که گفتید عمل کنید.
مثلاً هنگام صرف شام کودک را یک بار صدا کنید، بعد غذا را بکشید. اگر کودک به موقع حاضر نشد، غذای او سرد می‌شود و شما اصلاً غذا را برای او گرم نمی‌کنید. در واقع در چنین موقعیتی بدون اینکه کودک را تنبیه کرده باشید، کودک صرفاً با پیامد طبیعی رفتار خود مواجه شده است و خواهد فهمید که خود او مسئول سرد شدن غذاست و دیگران نبایستی بابت سهل‌انگاری او دچار زحمت شوند. - برای ارضای حس توجه‌طلبی کودک، کارهایی را به او محول کنید: شما می‌توانید کارهایی را به کودک توجه‌طلب خود توصیه کنید که با انجام آن‌ها، حس مفید و موثر بودن را در کنار جلب توجه مثبت دیگران به دست آورد. مسئولیت‌های کوچک و ساده‌ای مثل چیدن سفره، خرید برخی اقلام مورد نیاز، کمک در کارهای خانه و … . چنین کارهایی باعث می‌شود که کودک علاوه بر جلب توجه مثبت شما، به سمت رفتارهای مشارکتی نیز تشویق و ترغیب شود.
- حس تعلق به کودک القا کنید: با بیان جملاتی مثل «به داشتن گلی مثل تو می‌بالم»، «از داشتن تو راضی هستم»، «به تو افتخار می‌کنم» و یا با گفتن عبارات محبت‌آمیزی نظیر «عزیزم»، «امیدم»، «دخترم/ پسرم» و …. به کودک توجه‌طلب خود، احساس تعلق داشتن و دوست‌داشتنی بودن را انتقال دهید.
- محبت بی قید و شرط به کودک داشته باشید: کودک شما باید احساس کند که در هر حالتی برای شما ارزشمند، دوست‌داشتنی و شایسته محبت است و برای به دست آوردن تأیید و محبت شما لازم نیست حتماً کار بزرگی و خوبی انجام دهد. به این منظور بهتر است گاهی اوقات بدون هیچ دلیل خاصی، فرزندتان را در آغوش بگیرید و او را نوازش کنید. به این ترتیب، کودک متوجه محبت بی‌دریغ و بی قید و شرط شما نسبت به خودش می‌شود و می‌فهمد که شما او را در هر شرایطی دوست دارید.
همچنین بخوانید:
شاید برای شما هم مفید باشد
