نوجوانی یکی مهم ترین و بحرانی ترین دوره های مهم زندگی هر فردی هست، که رد شدن از این مرحله با موفقیت بسیار بروی سلامت روان و شخصیت نوجوان در بزرگسالی تاثیر دارد. هر چقدر خانواده ها و والدین نسبت به این دوران آگاه تر بشوند و درک بهتری از این دوران داشته باشند و چالش های این دوران را بفهمند، بهتر هم می توانند فضای مناسبی را برای شکل دادن به شخصیت قوی و سازنده در نوجوان ایجاد کنند. تغییران در هورمون ها، تغییرات جسمانی و به وجود آمدن تفکرات انتزاعی در این دوره چالش هایی به همراه دارد. میخواهیم چند تا از چالش های دوران نوجوانی که نوجوان ها با هم دست و پنجه نرم می کنند را در این مقاله بررسی کنیم.
دوره ی نوجوانی
این دوران دوره ای است که کودک از دنیای کودکی خود جدا می شوند و به دنیای بزرگسالی وارد می شوند. همراه شدن این دوره با بلوغ تغییرات بزرگی را در فرد به وجود می آورد که شامل تغییر و تحول چشمگیر جسمی از یک سمت و تغییر در نقش ها، زیاد شدن مسئولیت در خانواده و جامعه از سمت دیگر است. پیامد های کوتاه مدت در دوران بلوغ باعث شود نوجوان بیشتر در معرض فشار باشد و خانواده را تحت فشار قرار دهد. والدین بهتر است برای آگاه شدن از این که چگونه مناسب رفتار کنند با نوجوانشان در این سن بهتر است با یک روان شناس کودک صحبت کنند و راهنمایی بگیرند.
تغییرات خلق در نوجوان
در این دوران فرد تغییرات جسمی و جنسی زیادی را تجربه می کنند که به واسطه ی همین تغییرات آن ها دچار نوسانات خلقی می شوند در واقع در این دوره ثبات هیچ معنی ندارد بعضی اوقات نوجوان رفتار های کودکانه از خود نشان می دهد ولی بعضی اوقات رفتارهای بزرگسالانه ای از خود نشان می دهد. حالت های نوجوان بیشتر اوقات در حال تغییر است. به طوری که بعضی مواقع بسیار شاد است و بعضی اوقات با کوچک ترین اتفاق آشفته می شود و ناراحت و حالت افسرده می گیرد. یا در حال که احساس غرور دارد در همان زمان احساس شرمندگی هم داشته باشد. گاهی ممکن است نسبت به مسائل بی اعتنا است و بعضی اوقات همش در مسائل مختلف نظر می دهند و دخالت می کنند یا ممکن است دوستای زیادی داشته باشند ولی همه اش احساس تنهایی هم داشته باشد. این تغییرات خلق برای خود فرد هم بسیار آزاذ دهنده است و کنار آمدن با این مساله تغییرات این دوران و سازگار شدن با دنیای بزرگسالان نیاز به حمیت و توجه والدین دارد.
چالش هایی که در این دوران نوجوان با اون رو به رو می شود؟
این دوران با همراه شدن بلوغ و تمام شدن دوران راحت و بی دغدغه ی کودکی است.
در اینجا که یکی از حساس ترین مراحل زندگی فرد است نوجوان چالش های بسیاری پیش رو دارد که از جمله این چالش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماندن بین دو احساس استقلال و وابستگی: این دوران به معنی تمام شدن دوران کودکی است و با تمام شدن دوران کودک یعنی فرد نقش ها و مسئولیت های جدیدی را در خانواده و جامعه پیدا می کنند و باید با آن ها رو به رو شود. در اصل یک فرد در دوره ی نوجوانی خود از وابسته بودن کودکیش به سمت کسب استقلال حرکت می کند. نوجوان علاقه ی بسیاری دارد که در محیط خانواده و مدرسه مستقل تر شود و خودش برای خودش تصمیم بگیرد و از این که کسی برای خودش تصمیم بگیرد خوشش نمی آید. این خواسته در نوجوان و نپذیرفتن این موضوع توسط پدر و مادر موجب یک سردرگمی می شود. انتظار داشتن پدر و مادر از او بهتر است متناسب با توانایی هایش باشد و توقعات بیش از اندازه به خاطر نداشتن آمادگی، استرس شدید به او می دهد. در برابر خانواده نباید به نوجوان خودشان به چشم یک کودک نگاه کنند و به او فضای بیشتری برای داشتن مسولیت و استقلال داشته باشند..
- این دوران با ایستادن در برابر قدرت همراه است: این موضوع که نوجوانان به علت مخالفت کردن با والدین دست به سرکشی می زندد کاملا غلط است در واقع او نمی خواهد با همه قانون ها سر ناسازگاری داشته باشد در اصل او می خواهد گزینه ی انتخاب شخصی در زمینه مسائل مختلفی داشته باشد و این که والدین کنترلش نکنند ولی این پافشاری برای کنترل باعث به وجود امدن درگیری بین والد و نوجوان می شود. اکثرا خانواده ها با گذاشت محدودیت های زیاد و گذاشتن مقررات سخت و خشک باعث به وجود آمدن فاصله ی احساسی بین فرد و خانواده می شود. این دوران با فاصله افتادن بین فرزند و خانواده می شود و اختلافات شدیدی به وجود می آید و یک مدت زمان می برد تا مسائل بین فرزند و خانواده به تعادل برسد در این شرایط طوری که والدین با نوجوان برخورد می کنند بسیار مهم است و بسیار می تواند در حل شدن این مسئله تاثیر گذار باشد.
- بحران هویت در این دوران: این دوران یکی از مهمترین مرحله ها در روند رشد شخصیت است. یکی دیگر از مسائلی که فرد در این دوران با آن دست و پنجه نرم هویت فردی است. پیدا کردن هویت در این دوران یکی از دستاورد های مهم است و سوالات زیادی در خصوص زندگی برایش به وجود می آید سوالایی مانند(من کی هستم؟)(الان کجا قرار دارم؟)(به مجا می خواهم بروم؟) (چه مسیری را در زندگی می خواهم بگذرونم؟) (هدفم در زندگی چیست؟) در وافعد در این دوران هرچه ارزش هایی که نوجوان از سمت همسن و سال هایش و دوستانش دریافت می کند با ارزش های خانواده اش بیشتر همخوانی داشته باشد به همین نسبت بحران هویت خود را راحت تر پشت سر می گذارد.
- چگونگی برطرف کردن نیاز های جنسی در این دوران: تغییرات فیزیکی و زیاد شدن هورمون ها در این سن تاثیر زیادی روی رفتار فرد به صورت مستقیم دارد و باعث زیاد شدن تمایلات و فعالیت های جنسی در آن ها شود. با دادن آموزش درست درباره ی این موضوع می توانید از آسیب هایی که برگرفته از روابط جنسی است جلوگیری کنید. در این سن لازم هستش که نوجوان بتواند مدیریت این نیاز خود را یاد بگیرد. زیاد بودن صمیمیت بین والدین و بچه ها و در کنارش دادن آگاهی به نوجوان در مورد نیاز های جنسی از اهمیت زیادی برخوردار است.
- ترسیدن از آینده: وارد شدن به این دوران و پیدا شدن نیازهای جدیدی که فرد قبلا نداشته مانند: نیاز به استقلال باعث نگران شدن بیش از اندازه در مورد آینده می شود یکی از کارهایی که نوجوان باید انجام دهد تعیین هدف، و مسیر زندگی اش است . داشتن تحصیلات دانشگاهی، چجوری مسائل اقتصادی اش را تامین کند یا تشکیل خانواده از جمله مسئله هایی است که یک نوجوان می تواند به آن ها فکر کند و دیدش راجع به این مسائل مبهم باشد.
- تقلید از همسن و سالانشان در این دوران: در این دوران دوستی هایی که در بین نوجوانان شکل می گیرد بسیار جدی تر است و پیروی کردن از همسن و سالان در اول ها و اواسط نوجوانی زیادتر می شود. الگو گیری از دوستان در سن 14 سالگی بیش ترین حد خودش را دارد در اصل بیشترین آسیب پذیری و فشار از سمت همسالان در این دوره است که ممکنه باعث بروز رفتارهای ضد اجتماعی، دزدی، مصرف مواد مخدر یا تجاوز جنسی شود. بعضی وقت ها این رفتارها در رفتار نوجوان باقی می ماند و شبیه شخصیت های ضد اجتماعی در او ظاهر می شود. گرایش پیدا کردن به مصرف مواد مخدر می تواند براثر وسوسه ی دوستان و همسن و سالان باعث بحرانی آسیب زننده به فرد می شود و همین طور که می دانیم باعث شود زندگی او در آینده تباه شود. نداشتن توجه مناسب از سمت والدین و نداشتن آگاهی کافی برای کنترل در زمینه ی این بحران باعث به وجود آمدن این بحران می شود. پس با توجه به مطالبی که به آن اشاره شد دوستان نوجوان بسیار در این دوران اهمیت دارند. پس برای بهتر انتخاب کردن دوست نکاتی باید رعایت شود که هم فرزند و هم والد باید آن ها را رعایت کنند.
- به دست آوردن استقلال مالی در این دوران: همه ی ما می دانیم که نیاز های مالی نوجوان ابتدا به صورت پول جیبی توسط والد تامین می شود ولی در دوران متوسطع این نیاز شکل متفاوتی به خود می گیرد و نیاز اقتصادی او به واسطه ی افزایش سنش بیشتر می شود. یکی از شیوه هایی که می شود احساس مستقل شدن نوجوان را برطرف کرد دادن استقلال مالی به آن ها است تا این که بتوانند تا حدی بعضی از نیازهایشان را برطرف کنند. به عنوان مثال به جای این که برای رفتن به مدرسه هرروز صبح بهشان پول بدهید بیایید به صورت هفتگی و ماهیانه یک مبلغی را تعیین کنید و در اختیارش قرار دهید. استفاده از ادبیات متفاوت هم تاثیر دارد مثلا به جای استفاده از کلمه ی پول تو جیبی بیایید از کلمه ی کمک هزینه ی تحصیلی استفاده کنید. این که نوجوان استقلال مالی پیدا کند خیلی زیاد در موفق شدنش تاثیر دارد، اگر در صورتی که جای مناسبی را برای کار کردن برای او سراغ دارید اجازه ی کار را به او بدهید و از این که سخت گیری بیهوده انجام دهید خود داری کنید.
- ناتوانی برای ارتباط برقرار کردن با دیگران: فشارهایی که باعث پیدایش تعارض در این دوران می شود از جمله فشار های اجتماعی، خانوادگی و عاطفی است. و همین موضوع باعث می شود که ارتباط درست را با دوستان، اعضای خانواده و معلمان را از دست بدهد. در این زمان اعتماد به نفس او کم می شود و اگر این مهارت به صورت مناسب در دوران کودکی یاد گرفته نشود نوجوان توانایی اش را برای مقابله با دیگران و ایجاد ارتباط موثر با دیگران را از دست می دهد.
- وجود اضطراب و استرس در این دوران: این که فرد در این دوران وارد دنیای جدیدی می شود و ناتوانی او در سازگار شدن با وضعیت های مختلف جدید که باعث ترس و اضطراب می شود. اگر این ترس ها و اضطراب ها به خوبی درمان نشود تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا می کند و ممکن است تبدیل شود به اختلالات و مشکلات بیشتری می شود. استرس هایی از جمله رد شدن در امتحانات و ترسیدن از سرزنش شدن، ترس از این که در گروه دوستانش رد شود، ترس از این که مسئولیت بپذیرد، اضطراب داشتن در مقابل جنس مخالف و غیره…این ها مواردی از نمونه هایی از ترس ها و اضطراب نوجوان است.
- اهمیت داشتن به نقش های جنسیتی
نوجوانان در حال تلاش است تا به دیگران ثابت کند بزرگ شده است. به همین دلیل شما در این دوران تقلید آن‌ها از بزرگسالان و نقش‌های جنسیتی را نگاه می کنند. برای مثال یک پسر نوجوان ممکن است تلاش کند مانند مردان بالغ صحبت کند یا کارهایی که آن‌ها انجام می‌دهند را انجام دهد. - علاقه داشتن به جنس مخالف
بلوغ و شروع نیازهای جنسی در نوجوانی باعث می‌شود تا آن‌ها نسبت به جنس مخالف علاقه و کنجکاوی خاصی داشته باشند و به دست آوردن رضایت آن‌ها برای او بسیار مهم است. این مساله در خیلی از خانواده‌ها باعث نگرانی پدران و مادران می‌شود. بهتر است در این شرایط واکنش تندی به کنجکاوی‌های فرزند نشان ندهید و سعی کنید با برخوردی دوستانه به او برای شناخت راه درست کمک کنید. - تصور این که تمام مسائل برای دیگران اتفاق می افتد(آسیب ناپذیر بودن): یکی دیگر از تصورهای یکی از اشتباه های دوره نوجوانی این است که آن‌ها احساس می‌کنند توانایی و قدرت انجام دادن هر کاری را دارند و یا می‌توان گفت به محدودیت‌های خود توجه چندانی ندارند. این موضوع را شما می‌توانید در آرزوهای بزرگ و صحبت‌های آرمانی نوجوان ها ببینید و یا ممکن است خود را به شکل های منفی نشان دهد. به عنوان مثال یک نوجوان ممکن است تصور داشته باشد که استفاده کردن از مواد مخدر برای دیگران اعتیادآور است، اما برای او چنین پیامدی نخواهد داشت و او به‌راحتی می‌تواند استفاده از مخدرها را کنار بگذارد. هنگامی‌که با این تصوراترو به رو می‌شوید بهتر است در کنار مبارزه با باورهای اشتباه نوجوان به این مساله هم نیز توجه کنید که رفتار شما به عنوان والدین نباید به‌طورکلی توانایی‌ها و اعتمادبه‌نفس او را تحت تأثیر قرار بدهد.
همچنین بخوانید:
شاید برای شما هم مفید باشد
