گاهی جالب به نظر می‌رسد که چطور بچه‌ها، این موجودات کوچک، می‌توانند در چنین زمان کوتاهی کل اتاق را به هم بریزند و سرتاسر اتاق پر شود از وسایل و ریخت و پاش‌های کودک. بچه‌ها اغلب دوست دارند چیزها را به هم بریزند و کودکان خردسال‌تر اصلاً فکر نمی‌کنند کار آن‌ها ریخت و پاش است. آن‌ها هر چقدر چیزهای بیشتری برای بازی کردن دور و برشان داشته باشند، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند و این کار برای آن‌ها راهی برای کشف دنیای اطراف است.
یک اشتباه بزرگ!
با وجود کودکی که ریخت و پاش‌هایش هنگام بازی را جمع نمی‌کند، طبیعی است که بعد از مدتی خانه شما شبیه حراجی‌های لباس یا اسباب‌بازی شود. در چنین وضعیتی احتمالاً شما تلاش می‌کنید با غر زدن سر کودک او را وادار کنید که چیزهایی را که ریخته است، جمع و جور کند و یا این که نهایتاً تصمیم می‌گیرید خودتان آن‌ها را جمع کنید. اما در این صورت، شما مسئولیتی را که نباید بر عهده می‌گرفتید، برعهده گرفته‌اید و از همه بدتر این که، کودک می‌فهمد کسی هست که پشت سرش چیزهایی را که ریخت و پاش کرده، جمع کند. در حالی که کودک باید یاد بگیرد که هر کس می‌تواند و باید مسئول تمیز کردن ریخت و پاش‌های خودش باشد.
چه باید کنیم؟
به کودک خود اهمیت مراقبت از وسایل و گذاشتن آن‌ها در محل مخصوصشان را یاد دهید. او با پیدا کردن سریع وسایلش و غروری که این مرتب بودن به او می‌دهد، در واقع خودش جایزه‌اش را گرفته است.
گاهی برای رفع مشکل ریخت وپاش‌ها صرفاً لازم است که شما به اصطلاح میخ‌تان را به زمین بکوبید: «این خانه باید این طور باشه که همه ما خودمون وسایلمون را جمع کنیم!». به طور ایده‌آل این قانون باید از ابتدا، جزء طبیعی زندگی باشد. اما اگر چنین نیست، می‌توانید با به‌کارگیری یک یا چند مورد از راه‌حل‌های زیر، موقعیت را اصلاح کنید.
از پیش برنامه‌ریزی کنید:
مرتب بودن، باعث صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از درگیری می‌شود و به شما اجازه می‌دهد که محیط اطرافتان را کنترل کنید.
برای نگهداری لوازم کودک مکان‌هایی را تعیین کنید. به او بگویید همان‌طور که ما خانه‌ای برای زندگی کردن داریم، همه اسباب‌بازی‌ها و لوازمش هم به خانه احتیاج دارند و باید بعد از تمام شدن بازی به خانه‌شان برگردند.
محل‌های جداگانه‌ای را برای اسباب‌بازی‌ها، لوازم ورزشی، لوازم هنری و … کودک تعیین کنید. جعبه‌های کفش می‌توانند برای نگهداری اشیاء کوچکتر به کار روند و می‌توان از جعبه جواهرات برای نگهداری اشیاء با ارزش استفاده کرد.
برای اشیاء بزرگتر، طاقچه، کابینت یا کمد مناسب‌تر از جعبه‌های بزرگ اسباب‌بازی هستند که در آن‌ها اسباب‌بازی‌ها به هم ریخته می‌شوند و می‌شکنند.
سطل‌های پلاستیکی آویزان‌شونده، محل مناسبی برای اسباب‌بازی‌هایی با قطعات فراوان هستند. به هر شکل که در مورد این مسائل تصمیم می‌گیرید، هدف شما باید این باشد که هر چیز جای معینی داشته باشد.
محل اشیاء را طوری قرار دهید که در دسترس کودک باشد و محل هر کدام را با برچسب (اتیکت)، حروف چسبان و یا حتی عکس مشخص کنید.
به کودک آموزش دهید و او را زیر نظر بگیرید:
برای کودکانتان الگوی عملی باشید. بدین معنا که شما خودتان هم باید از ریخت و پاش کردن پرهیز کنید و مرتب و منظم باشید و بر کار آن‌ها نیز نظارت کنید. کودکانی که هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند نمی‌توانند در یک چشم به هم زدن همه جا را مرتب کنند. همچنین آن‌ها درست نمی‌دانند که چه باید بکنند. تمام کودکان بزرگ و یا کوچک باید بدانند که انتظارات شما دقیقا چه هستند. آیا اتاق فقط باید جلوی چشم شما تمیز باشد و یا این که حتی پشت درهای بسته هم باید اتاق تمیزی داشته باشند؟ به خاطر بسپارید که کودک به تدریج یاد می‌گیرد که شما چه میخواهید؛ بنابراین شما باید در انتظاراتتان واقع‌بین باشید و بدانید که تغییر آهسته و به تدریج رخ می‌دهد و باید آماده باشید که گاهی به کودک کمک کنید.
حتی مرتب‌ترین کودکان نیز برای جمع کردن اسباب‌بازی‌هایی که دارای قطعات متعدد هستند، نیاز به کمک دارند تا قطعات گم نشوند.
اگر این آموزش را از ابتدای زندگی کودک آغاز کنید، او به این نتیجه خواهد رسید که این کار جزء طبیعی بازی کردن یا کار کردن است.
روشن صحبت کنید:
هنگامی که میخواهید کودکتان وسایلش را جمع و جور کند، به روشنی و با لغات ساده به او بگویید که دقیقا چه کاری را باید انجام دهد.
با لحنی مهربان ولی قاطع صحبت کنید و هرگز با تحکم فرمان صادر نکنید. اگر کودک پاسخ نداد، درخواست خودتان را پنج ثانیه بعد مجدداً به همان صورت تکرار کنید.
اگر با این که می‌دانید هر دو بار را شنیده است، هنوز واکنش نشان نمی‌دهد، پیامدهای کارش را به او نشان دهید.
پیامدهای کار کودک را به او نشان دهید:
برای این که دستورات شما معنی‌دار باشند، کودک باید بداند انجام کاری که شما از او خواسته‌اید هیچ جای بحثی ندارد و اگر آن را انجام ندهد، شما آن را به جای او انجام نخواهید داد و او پیامدهای کارش را بلافاصله خواهد دید. این پیامدها می‌تواند به صورت محرومیت موقت، از دست دادن یک امتیاز (مثل از دست دادن بازی رایانه‌ای همیشگی‌اش تا وقتی که ریخت و پاش‌ها را جمع نکرده باشد)، و یا گرفتن دست‌های کودک و هدایت او به سمت جمع کردن وسایلش باشد. مهم است که در اجرای این پیامدها ثابت قدم و محکم باشید.
از تحسین و تقویت استفاده کنید:
همچنین بخوانید:
تشویق در این مورد نیز، مانند تمام موقعیت‌های دیگر، مفید خواهد بود.
هنگامی که رفتار کودک خوب است، او را تحسین کنید.
به کودک بگوبید که چقدر خوشحال هستید که او وسایلش را جمع می‌کند و بار دیگر که تنهایی این کار را انجام داد، به او بگویید که چه کار بزرگی انجام داده است!
پیشگیری کنید و انگیزه بدهید:
با استفاده از تخیل خود، احساس مرتب بودن را در کودک برانگیزید. می‌توانید از زمان‌سنج (تایمر) استفاده کنید و کودکان بزرگتر را وادارید که «رکورد جهانی زمان جمع و جور کردن» را بشکند!
با استفاده از زمان‌سنج (تایمر) یا کرونومتر زمان جمع‌آوری او را اندازه بگیرید و از کودک بخواهید شما را غافلگیر کند. بعضی از کودکان دوست دارند ناگهان شما را غافلگیر کنند.
از قانون «بیرون آوردن» استفاده کنید و اگر کودک شما دوست دارد هر بار که بازی می‌کند، همه اسباب‌بازی‌هایش را با هم بیرون بیاورد، به او بگویید که قوانین تغییر کرده‌اند. از این به بعد اگر می‌خواهد که یک اسباب‌بازی را بردارد، باید اسباب‌بازی قبلی را سرجایش بگذارد.
شاید برای شما هم مفید باشد
